Het bedrijfsnieuws betreffende de uitzendsector is op dit moment geen uitzondering. Wat er naar buiten komt is weinig opwekkend. Manpower, de op één na grootste uitzendorganisatie ter wereld, kwam als eerste met de resultaten. In het vierde kwartaal van 2008 werd een 41 procent lagere winst geboekt. Dat was overigens wel beter dan analisten verwacht hadden. Naast een afnemende vraag naar personeel speelde ook de sterkere dollar het Amerikaanse bedrijf parten. In het eerste kwartaal van 2009 verwacht Manpower een meer dan 20 procent lagere omzet. Tevens wordt een verliesgevend kwartaal verwacht.

Dit komt allemaal niet onverwacht natuurlijk, en op de beurs is veel op het moment al ingeprijsd. Zoals meestal neem ik Randstad als graadmeter, zeker nu USG People weer uit de AEX-index verdwijnt.

We beginnen met een maandgrafiek over de afgelopen 10 jaar, met onderin de relatieve sterkte index, de RSI.
 
Maandgrafiek van Randstad, 10 jaars
Waarom kijken we naar die RSI? Omdat de RSI een goede indicatie geeft over de koersontwikkeling van de komende maanden, en mogelijk jaren.

U ziet dat de huidige RSI-bodem bij Randstad lager is gekomen dan tijdens de vorige daling in 2002. Maar de koers van het aandeel is tot nog toe boven de toenmalige bodem gebleven. De relatieve sterkte van het aandeel staat er dus slechter voor dan destijds. Dit betekent normaal gesproken twee dingen: ten eerste zal de koers een keer gaan opveren, en feitelijk kan dat nu al aan de hand zijn, want Randstad noteert al een paar maanden boven de paniekbodem uit 2008. Als het aandeel wat verder is opgeveerd, betekent deze stand van de RSI dat er vervolgens een nieuwe daling ingezet zal worden, waarbij Randstad nieuwe dieptepunten zal laten zien. Hopelijk zal dan tegen die tijd de RSI hoger blijven. Dit verschijnsel heet ‘positieve divergentie’ en is een betrouwbare voorspeller van een mogelijke bodem.

Maar voorlopig zegt deze stand van de RSI dus, dat op de beurs het dieptepunt er nog niet staat. En feitelijk zegt het dus ook , dat Randstad alleen koopwaardig is voor speculanten, en niet voor mensen die het aandeel ‘goedkoop’ in portefeuille willen opnemen. Randstad is goedkoop, maar het zal waarschijnlijk nog goedkoper worden. Toch verwacht ik dat de AEX index dit jaar nog een keer belangrijk hoger kan gaan, en in die ‘rally’, bijvoorbeeld richting 290/300, is de wijsheid van het moment dat het verstandig is om op zulke niveau’s op de AEX aandelen weer te verkopen.

Maandgrafiek van Randstad, 5 jaars
Kijken we nu naar een meer gedetailleerde maandgrafiek, dan wordt dit beeld bevestigd. U ziet hier cijfertjes in de grafiek staan. Degenen die deze rubriek vaker gelezen hebben, weten dat het gaat om een methodiek van de Amerikaanse technisch analist Thomas DeMark. Hij heeft een telling ontworpen, die uiteindeijk bij ‘13′ uitkomt, en het is de bedoeling dat deze ‘13′ bij een mogelijke bodem in de onderliggende waarde komt te staan. De trend is dan letterlijk ‘uitgeteld’. Bij hele sterke trends werkt dit niet, d.w.z. de trend kan tijdelijk ‘uitgeput’ zijn, maar kan vervolgens zijn weg vervolgen. Zo ging dat bij de sterke stijging in de jaren 90 van de vorige eeuw.

Toch is de telling vaker wél effectief dan niet, en dat is op zich al een indrukwekkende prestatie van DeMark. Momenteel is de maandgrafiek nog ver van een 13. De meest waarschijnlijke optie is dus dat Randstad nog verder naar beneden moet op termijn. Dit is coherent met de lezing van de RSI-indicator uit de vorige maandgrafiek.

Wat betekent het, dat een aandeel als Randstad op termijn waarschijnlijk nog lager gaat? Het betekent dat de huidige crisis zeer waarschijnlijk hardnekkig zal zijn en voor langere tijd de bedrijfswinsten negatief kan beïnvloeden. Iets anders is er niet van te maken.

Hoe lang kan het duren voordat het beter gaat? Op de beurs kijken we dan naar historisch vergelijkingsmateriaal. We hebben de baisse-periode vanaf 1966 en de baisse-periode vanaf 1929. Vanaf 1929 duurde het ongeveer vier jaar voordat de beurs een dieptepunt had gevonden. Vanaf 1966 duurde het langer. Per saldo was dat echter een meer vlakke, zijwaartse beweging die vele jaren aanhield. In 1929 was de daling scherp en werd de Amerikaanse beurs in vier jaar tijd vrijwel waardeloos.

Als Randstad onder het dieptepunt van 2002 zou komen, hebben we te maken met een neerwaartse trend die op dat moment al vanaf 1998 bezig zou zijn. Voor sommige bedrijven speelt dit al, zoals voor kopieermachinefabrikant Océ van der Grinten. Ik verwacht persoonlijk dat de hele markt dit te wachten staat. Daarmee is duidelijk dat we met een zeer serieuze baisseperiode te maken hebben in de wereldeconomie. Alhoewel de depressie die startte met de val van Wall Street in 1929 in het collectieve geheugen zit, is het dus waarschijnlijk dat de beurzen in de huidige crisis later dan destijds hun bodem bereiken.
 
Daggrafiek van Randstad
De daggrafiek laat ik u even zien, zodat u de zijwaartse beweging die al zichtbaar was op de maandgrafiek, van dichtbij kunt bekijken. Er gebeurt iedere dag iets, maar per saldo gaat het zijwaarts. Hoe lang kan dat doorgaan? Heel lang. Daar is niets van te zeggen. Meestal maakt een dergelijke zijwaartse beweging deel uit van een correctieve golf, in dit geval een correctie omhoog. Om het ingewikkeld te maken, kan een dergelijk correctief patroon ook nog eens uit de stagnatie breken zonder dat het iets betekent, zowel opwaarts als neerwaarts. Maar ik ga er vanuit dat de koers uiteindelijk neerwaarts zal uitbreken.

Ruud van Megen