RANGE AEX 6 NOVEMBER 2017
Weekrange afgelopen week: 555,83 - 544,91
Dagrange: 556,39 - 554,24
Over de AEX kunnen we kort zijn: longsignaal. Maar u ziet ook dat wij een zogenaamde vijfde subgolf zien, waar op het oog nog slechts een of meer hogere highs (op dagbasis) aan ontbreken. En dan is het best mogelijk dat we gaan corrigeren, en wellicht ook groter gaan corrigeren.
Maar het is niet nodig daarop vooruit te lopen: momenteel is het long, en meer hoeven we nu niet te weten.
WAT VERTELLEN DE LANGE TERMIJN GRAFIEKEN
Ik ben zelf nogal verbaasd over de relatieve rust die we op de indices zien. Ik denk dat we in een schuldencrisis zitten zonder precedent, die met het verzinnen van goedkoop geld door centrale banken geprobeerd wordt weg te inflateren.
Horen daar wel hogere koersen bij?
De industrie draait overal weer goed inmiddels. De economie draait ook. Maar uiteindelijk vind ik het het aardigste om te kijken wat de lange termijn statistiek is. Vooral omdat ik aanliep tegen mensen als Harry Dent en Charles Nenner, die het over hun cyclustheorieën hebben, en dan met een topscenario komen voor de Dow Jones Industrials, en daarbij een koersdoel noemen van 5000 op de Dow Jones.
Dit is het niveau dat we voor het laatst in 1995 zagen.
Deze heren komen tot deze visie, naar eigen zeggen, op basis van hun cyclische analyse. Harry Dent heeft het daarbij specifiek over het belang van acht jaren op de beurs, als trend of als cyclus.
Prima. Laten we dan eens het verleden analyseren, en kijken of we ergens die kennelijk belangrijke acht jaren in de trend van de heer Dent zien. De heer Nenner heeft het daar niet over, dus we moeten het doen met de heer Dent.
ACHT JAREN VAN BELANG OP DE DOW? EERST DE NASDAQ
De Nasdaq is on a roll. Je moet daarbij steeds vrezen dat de muziek stopt. Bepaalde koerswinstverhoudingen zijn nauwelijks nog te begrijpen. Maar zo ging het ook in de aanloop naar 2000, zoals u ziet. En daar stopte de muziek uiteindelijk, maar wie de Nasdaq had gekocht na acht jaren trend (de acht jaren van de heer Dent), in 1995 dus (gemeten vanaf de crash van 1987), kreeg de hele versnelling van de trend nog als beleggingswinst.
Maar wie destijds diezelfde index was gaan shorten, vanwege de acht jaren van de heer Dent en zijn advies de stijging niet meer te vertrouwen, had heel erg veel geld verloren.
Vooral in 1999 was er een ontzaglijke versnelling. Het achtste jaar in de trend was dus in 1995 een prachtig jaar om alsnog mee te gaan doen aan de toenmalige trend.
De Nasdaq staat inmiddels veel hoger dan op de top in 2000. Ten opzichte van de belangrijke bodem van 2009 is de technologie-index meer dan verzesvoudigd.
Dit is natuurlijk een fantastisch verhaal. Mijn generatie beleggers, die de explosie van de Nasdaq in de jaren '90 nog mee heeft gemaakt, meende daarvan een les te hebben geleerd. Die les was, dat wat in een hype terecht komt, een onbetrouwbare belegging is.
Want wie achteraf op de top gekocht had, had op de bodem van 2002 uiteindelijk nog 16,7 % daarvan over. De Nasdaq raakte 83,3 % kwijt van top tot bodem.
Nog steeds hadden beleggers geld verdiend die in 1995, na acht jaar trend, waren ingestapt. Maar wie zit een daling uit van meer dan 83 %? Alleen iemand die nooit naar de beurs omkijkt.
De les leek dus te zijn: aan technologie niet beginnen. Het kan een fantastische investering blijken te zijn, maar technologische ontwikkelingen staan niet stil. Bedrijven kunnen dus de concurrentiestrijd verliezen, of een technologie hebben die verouderd raakt. Terwijl het bier van Heineken altijd wel op vraag zal stuiten, bijvoorbeeld. Of de producten van Unilever, daar zal ook altijd vraag naar zijn. Je kunt er nooit de winst mee behalen die een revolutionaire technologie de belegger kan opleveren, maar ook niet het verlies, wat diezelfde investering kan opleveren, wanneer die technologie onverhoopt niet de leidende technologie blijkt te worden, of te blijven.
Maar nu blijkt, dat dit de verkeerde les was, voor ons als ervaren beleggers. Want er is opnieuw een hype, technologie noteert veel hoger dan in 2000. Dan heeft de statistiek gesproken, en blijkt technologie weliswaar een wispelturige, maar uiteindelijk wel lucratieve investering te zijn, mits er goed gespreid belegd wordt.
HOE GAAT HET VERDER MET DE HUIDIGE RALLY?
Inmiddels heeft de stijging van de Nasdaq weer die parabolische fase te pakken. Of niet? Ten opzichte van de bodem in 2009 is de index nog 'slechts' 6 keer over de kop gegaan. Ook hier zal een implosie ontstaan die net zo hevig zal worden als na het jaar 2000, misschien nog wel heftiger. Maar wanneer?
Als dat net als in de aanloop naar 2000 pas gebeurt nadat de Nasdaq 32 keer over de kop is gegaan, kan een belegger nog naar hartenlust aan de techno-hype meedoen. In dat geval hebben we nog heel veel rendement voor de boeg.
Niemand die dit dus kan weten, of er een verstandig advies over kan geven. Voorlopig is er een uptrend, ook in het grotere plaatje, en voordat dit naar short veranderen kan, voor de lange termijn, zijn we vele maanden verder.
ACHT JAAR OP DE BEURS
Terug naar die acht jaren op de Dow Industrials, van Harry Dent.
Ik laat u eerst de grafiek van de AEX zien sinds 1987.
Ziet u ergens dat acht jaren in de trend een rol spelen? we zien nergens iets significants wat over acht jaren gaat in de cyclus.
Kijk maar eens mee.
DE LANGE TERMIJN OP DE AEX EN DE DOW JONES INDUSTRIALS
Wat zien we hier?
We bekijken eens de feiten over de lengte van bepaalde bewegingen.
Wat u hier niet ziet, is dat de crash van 1987 wel een soort cyclusbodem was, maar niet zo'n belangrijke. We hebben voor de AEX alleen mooie gegevens vanaf 1986.
De 'echte' cyclusbodem werd in het westen niet gezet in 1987, maar in 1974.
Laten we die acht jaren waarover Harry Dent kwebbelt eens afzetten tegen 88 jaar koersgeschiedenis op de Dow Jones Industrials, vanaf de top van 1929. Die gegevens hebben we wel voor de Dow, maar niet voor de AEX.
Kijkt u mee met de grafiek.
Dus, hoe is het echt gegaan? De acht jaren van Harry Dent zijn een verzinsel.
De eerst waarneembare cyclustop stond in augustus 1929.
De Grote Depressie volgde, en bodemde in juni 1932.
De downtrend op de Dow Jones Industrials duurde dus twee jaar en tien maanden.
Daarna was er een top in 1937 en een hogere bodem in 1942. Ziet u een cyclus van acht jaren, of een stijging van acht jaren? Nee. Deze cyclus duurde 10 jaren; 5 jaren stijging, 5 jaren daling.
Vanaf 1942 is er een grote stijging. Er is een grotere topzone van zes jaren, van 1966 tot 1972. In dat jaar is er dan een licht hogere top dan in 1966 en 1968.
Maar feitelijk zagen we zes jaren met nauwelijks koersverandering; geen daling per saldo, geen stijging. In totaal was de opgaande trend er een van 30 jaar (1942 - 1972). De daling naar de belangrijke cyclusbodem van 1974 duurde één jaar en 8 maanden. Korter dus dan de crash van 1929 naar 1932.
Deze cyclus was dus 32 jaren. 30 Jaar stijging, 2 jaar daling. Nergens de acht jaar van Dent te zien.
De cyclus vanaf 1974 loopt tot 2009. 35 Jaren. De top staat in 2007, na 33 jaren trend. Hier maakt de crash van 1987 dus deel van uit, na 13 jaren in de trend. Wederom 13 jaren later topt de index tijdelijk in 2000, dus weer 13 jaren. Enorme daling ook daar, maar in de VS, anders dan in Europa, niet de top van de trend. Die was in de VS er pas in 2007.
In totaal dus 33 jaren stijging, en twee jaren daling, vrijwel zelfde verhaal als in de periode 1932 - 1974.
WAT KUNNEN WE CONCLUDEREN OP BASIS VAN DEZE LANGE TERMIJN STATISTIEK?
Het is statistisch bezien van ongelooflijk groot belang dat de Dow Jones Industrials, anders dan in Amsterdam, nieuwe highs is gaan zetten, dus boven de top van 2007. Als de laatste 100 jaar ons ten voorbeeld kunnen zijn, staat ons per saldo dus nog tot in 2039 een stijgende beurs te wachten.
Dit is natuurlijk slechts een extrapolatie van de koersgeschiedenis van ongeveer 100 jaar. Niemand gelooft dat de geschiedenis zich exact zal herhalen.
Maar dit is wat we kunnen vaststellen.
Dit waren de feiten.
Iets beters dan de feiten hebben we niet.
Nu de kortere termijn. Want uiteraard was 2017 een uitzonderlijk mild jaar tot nog toe. Geen werkelijke correcties te bekennen, vergelijkbaar alleen met een jaar als 1996. Kan er op de valreep niet toch nog een grotere correctie ontstaan?
STAAT DE BEURS NIET TOCH GEVAARLIJK HOOG?
DE BUFFETT - INDICATOR
De zogenaamde Buffett-indicator is een heel aardige maatstaf.
Wat is de Buffett-indicator?
Het is een vergelijk van de totale prijswaarde van bedrijven in een land, vergeleken met het BNP (bruto nationaal product) van dat land.
Maar je kunt het ook uitvergroten naar de hele wereld: dan gaat het om de waarde van aandelen wereldwijd, afgezet tegen het bruto nationaal product wereldwijd.
Als deze indicator 100 % aangeeft, vindt Buffett dat de markt fair value heeft. Onder de 100 % kijkt hij uiteraard naar nieuwe acquisities voor zijn fonds.
Momenteel is de indicator echter tegen de 120 %. Dat is te hoog.
We zagen alleen een hogere waarde voor deze indicator eind 1999, toen er 153 % op de borden kwam. Zoals we weten was dit nog niet de top voor de beurs, die volgde een aantal maanden later pas, in 2000.
In 2007 werkte deze indicator niet om een koersval te voorspellen. Toen noteerde de indicator 108 %, niet bijzonder veel te hoog.
In 2015 was het wél een goede voorspeller van een grotere correctie. De waarde was toen 129,7 %, wat groter nog dan nu.
DE CONCLUSIE
Ik kan in mijn golftellingen zien dat de indices zich allemaal lijken te bevinden in een zogenaamde vijfde golf. Ik tel de golven niet op Elliottwave-manier, maar op de objectieve manier van Thomas DeMark. Binnen die objectieve methode kan een vijfde golf eindeloze subgolven krijgen. Maar het kan ook de top zijn, voor langere tijd.
We moeten dus voor de korte termijn wel degelijk op onze hoede zijn. De Buffett-indicator geeft aan dat er een overwaardering is, en dus zou een grote koersdaling dat recht trekken..
Wie dus de trend achterna wil zitten, moet dicht bij de deur dansen, zoals de Amerikanen zeggen. Het is geen 2009 en 2010 meer, toen duidelijk werd dat een groter beursherstel mogelijk werd, en toen er veel te koop was voor relatief goede prijzen.
We zijn inmiddels in een cyclische fase van de beurs aangekomen, waarbij goedkope aandelen niet of nauwelijks meer te vinden zijn.
Met een van de portefeuilles bij RVM Systematisch, de lange termijn portefeuille, heb ik dit jaar zelfs afgezien van nieuwe investeringen, omdat mijn favoriete aandelen te hoog staan. Dat is een dure fout geweest, want ook deze dure aandelen zijn nog duurder geworden.
Toch blijf ik er bij dat in deze beursfase voorzichtigheid betracht moet worden. Die Buffett-indicator moet gewoon omlaag, voordat ik het weer verantwoord vind om vol belegd te zijn. Gelukkig kun je met optiestrategieën verder iedere markt proberen te bespelen. Dus daar beperken we ons maar toe.
DE TREND VAN HET MOMENT
Er is dus een longsignaal. De '13' , een potentieel keerpunt, is overlopen. De index heeft er geen topvorming laten zien.
Er zijn ook nog wat steeds iets hogere koersdoelen berekend voor de AEX. En met name Royal Dutch Shell heeft binnen mijn systematiek nog ruim hogere koersdoelen. En dat is een belangrijk aandeel binnen de index.
DE DIENSTEN
Goed jaar tot nog toe bij de adviesdienst RVM Systematisch. Lopende posities zijn niet meegenomen, maar die staan er ook niet slecht voor. Qua afgesloten posities is de stand van zaken:
RVM SYSTEMATISCH KORT 2017: + 14,94 %
RVM SYSTEMATISCH WEEK 2017: + 1,77 %
RVM SYSTEMATISCH LANG 2016 - 2017: +11,73 %
Wilt u ook dagelijks een voorbeursbericht met berekeningen voor de AEX, en om 17.00 uur een EOD-bericht met handelssuggesties? Schrijf u in voor RVM Systematisch, op deze website.
Wij bedienen al 10 jaar lang vele beleggers met de dagelijkse berekeningen en ideeën over de richting van de beurs.
TRADERSWINKEL
RVM DAILY en RVM PENSIOEN hebben al maanden langer lopende posities, die zich eerst ongunstig, en nu gunstiger ontwikkelen. Ik verwacht nog steeds dat de gevolgde strategie zijn vruchten gaat afwerpen. RVM Daily had in oktober een van de betere maanden, net als RVM Pensioen, dat veel korter bestaat.
RVM DAILY: + 13,70 %
RVM PENSIOEN: + 0,49 %
Inschrijven kan op de site van de Traderswinkel. Al jaren behoren de tarieven van RVM Daily en RVM Pensioen tot de laagste in de wereld.
HET ZATERDAGSE SPREEKUUR
Op iedere zaterdag is er ruimte om één belegger te ontvangen en een sessie van een dag te bieden betreffende alle vragen over de beurs, technische aspecten van trends, handelssystemen, persoonlijke financiële situatie, handelsplannen en beleggingsplannen.
Op deze website kunt u responderen via het contactformulier, of anders via het hieronder afgedrukte emailadres.
Veel succes met uw handel, weest u voorzichtig op de markt, maar bovenal
Happy trading,
Ruud
Informatie:
Van Megen Systematic Trading BV
email: systematisch@gmail.com